11/17. Asırda Bir Şiî Alimin Tasavvuf, Felsefe ve Tıp Hakkında Fetvaları Muhammed Tâhir Kummî: Risâle-i Suʾâl u Cevâb -Neşir ve Tahlil-

Bu çalışmada 11/17. asrın meşhur tasavvuf ve felsefe muhaliflerinden Muhammed Tâhir Kummî’nin (öl. 1098/1687) bildiğimiz kadarıyla İran kütüphanelerinde tek nüshası bulunan; tasavvuf, tıp gibi konularda verdiği fetvaları ihtiva eden Risâle-i Suʾâl u Cevâb isimli risalesinin neşri sunulacak söz konusu risale ile ilgili kısa bir değerlendirme yapılacaktır. Kum şehrinin şeyhülislâmı olan Kummî, düşünceleri aleyhine çok sayıda reddiye kaleme almıştır. Sûfîlerle mücadelesini sadece edebiyatla sınırlamamış, Kum’daki sûfîlerle de doğrudan mücadeleye girişmiştir. Bunun yanında aleyhtarı pek talebe yetiştirmiştir. Şiîlik anlayışı ahbâr merkezlidir. O, düşünce geleneklerini Şîa dışı harici unsurlar olarak nitelemiştir. Onun bu bakış açısı, Cevâb’daki fetvalarına da yansımıştır. risalede ilminin imamlar tarafından mutlak yasaklanmadığını, hatta teşvik edildiğini belirtmiş, ayrıca hastalıkların tedavisiyle çeşitli şifalı bitkilerden, hacamat kan aldırma yöntemlerden bahsetmiştir. Kur’an ayetlerindeki hikmet kavramının yorumlanmasına karşı çıkmış kavramdan maksadın zamanın imamını bilmek olduğunu belirtmiştir. Tasavvuf konusunda, Hallâc-ı Mansûr 309/922) Bâyezîd-i Bistâmî 234/848 [?] sûfîlerin şathiyelerinin, İbnü’l-Arabî’nin 638/1240) vahdet-i vucûd, velâyet cehennemliklerin azabının sonlu olmasıyla görüşlerinin Mevlânâ’nın 672/1273) Mes̱nevî’de Hz. Ali’nin katili İbn Mülcem’e şefaatçi olacağına dair iddialarının şeriata aykırı ifade etmiştir. İlim ulemayla soruya ise Ahbârî anlayış istikametinde cevaplar vermiştir.